Bài thuốc trị hiếm muộn do lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung thuộc phạm trù thống kinh, trưng hà, bất dựng của y học cổ truyền. lạc nội mạc tử cung có các triệu chứng như: đau bụng dữ dội trong chu kỳ kinh nguyệt, bệnh càng lâu ngày thì đau càng nặng và đặc biệt là gây vô sinh nếu không được điều trị kịp thời. Đồng thời, bệnh nhân thường bị đau trong và sau khi giao hợp, khi đi vệ sinh.

Nguyên tắc điều trị của Đông y chủ yếu bằng phương pháp hoạt huyết hóa ứ đã đem lại hiệu quả cao; thuốc có tác dụng điều hòa miễn dịch, điều hòa kinh nguyệt và khí huyết, cân bằng âm dương, giúp cơ thể phụ nữ khỏe mạnh hơn và có thể có thai.

Hình ảnh giải phẫu cơ quan sinh sản nữ.

Thể khí trệ huyết ứ

Pháp điều trị: Sơ can lý khí, hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc: đương quy 20g; xích thược 15g; xuyên khung 10g, đào nhân 15g, hồng hoa 15g, chỉ xác 15g, nguyên hồ 15g, linh chi 15g, đan bì 10g, ô dược15g, hương phụ 15g, chích cam thảo 10g. Sắc uống.

Nếu khí trệ là chủ, bụng dưới trướng nặng, đau ít, gia xuyên luyện tử 15g; Nếu huyết ứ là chủ, vùng bụng dưới đau nặng hơn trướng, gia bồ hoàng 15g; nếu nặng gia ngũ linh chi 20g; Nếu vùng bụng dưới đau dữ dội, gia toàn yết 3 con, tam lăng 15g, nga truật 15g; Nếu có trưng hà gia huyết kiệt 15g, xuyên sơn giáp 15g, tạo giác thích 20g, tam lăng 15g, nga truật 15g; Nếu kinh nguyệt lượng nhiều, gia bồ hoàng 15g, xuyến thảo 15g, tam thất 10g.

Thể hàn ngưng huyết ứ

Pháp điều trị: Ôn kinh tán hàn, hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc: tiểu hồi hương 15g, can khương 15g, nguyên hồ 15g, linh chi 15g, một dược 15g, xuyên khung 10g, đương quy 20g, bồ hoàng 15g, nhục quế 15g, xích thược 15g. Sắc uống.

Nếu đau bụng nhiều, chi lạnh ra mồ hôi, gia xuyên tiêu 15g, xuyên ô (chế) 10g; Dương hư nội hàn, gia nhân sâm 15g, phụ tử (chế) 15g, tiên linh tỳ 20g; Nếu thấp tà tương đối nặng kiêm có tức ngực bụng trướng; rêu lưỡi trắng bẩn, gia xương truật 15g, quất bì 10g, trạch lan 15g, phục linh 20g.

Thể khí hư huyết ứ

Pháp điều trị: Bổ dương ích khí, hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc: hoàng kỳ 30g, đương quy 20g, xích thược 15g, địa long 20g, xuyên khung 10g, đào nhân 15g, hồng hoa 15g. Sắc uống.

Nếu ra mồ hôi sợ lạnh, gia quế chi 15g, bạch thược 15g; Bụng đau nhiều gia ngải diệp 15g, tiểu hồi hương 15g, nhũ hương 15g, một dược 15g; Nếu nôn, buồn nôn gia ngô thù du 15g, can khương 10g, bán hạ 10g; Đại tiện nát gia nhục đậu khấu 15g, hồ lô ba 15g, bổ cốt chỉ 20g.

Thể nhiệt uất huyết ứ

Pháp điều trị: Thanh nhiệt hòa dinh, hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc: đào nhân 15g, hồng hoa 15g, đương quy 20g, sinh địa 30g, xích thược 20g, xuyên khung 10g, sài hồ 10g, chỉ xác 10g, ngưu tất 10g, cam thảo 10g, cát cánh 10g, đan sâm 20g, đan bì 15g. Sắc uống.

Khi hành kinh phát nhiệt gia hoàng cầm 15g, thanh hao 15g; Đại tiện khô táo gia đại hoàng 15g, chỉ thực 10g; Bụng đau nhiều gia ngư tinh thảo 20g, địa miết trùng 15g, ngũ linh chi 15g; Miệng đắng họng khô, phiền táo dễ nộ gia chi tử 15g, hoàng cầm 15g.

Thể thận hư huyết ứ

Pháp điều trị: Ích thận điều kinh, hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc: thục địa 20g, sơn dược 20g, sơn thù du 15g, phục linh 20g, đương quy 20g, câu kỷ tử 20g, đỗ trọng 15g, thỏ ty tử 15g, đào nhân 15g, hồng hoa 15g, xuyên khung 10g, bạch thược 20g. Sắc uống.

Eo lưng đau mỏi, gia tiên linh tỳ 20g, tang ký sinh 15g, cẩu tích 15g; đại tiện phân sống gia bổ cốt chỉ 20g, xích thạch chi 20g.

TS. Trần Xuân Nguyên

Sử dụng dược liệu chưa được chuẩn hóa: Những nguy hại tiềm ẩn

Hiện nay, mặc dù Việt Nam đã có các quy định, quy chuẩn cho dược liệu, tuy nhiên, thực tế dược liệu chưa được chuẩn hóa vẫn chiếm thị phần lớn. Cũng như thực phẩm, dược liệu trên thị trường hiện nay đa phần là thành phẩm mà việc kiểm tra, kiểm định còn rất hạn chế. Điều này đang gây nhiều hiểm họa cho sức khỏe người dân.

Sơ chế dược liệu ảnh hưởng đến chất lượng dược liệu

Những năm qua, chúng ta đã có các tiêu chuẩn rất cụ thể và chi tiết cho từng dược liệu nhưng trên thực tế, chúng ta chưa làm được thật nghiêm túc và chặt chẽ. Theo GS.TS. Dương Trọng Hiếu - nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương thì “Thuốc nào cần hoạt chất gì, hàm lượng bao nhiêu là đủ, tiêu chí như thế nào, chẳng hạn trong sâm cần có bao nhiêu saponin là đủ… thì chúng ta lại chưa thực hiện”. Việc thu mua dược liệu hiện nay còn mang tính trôi nổi, chưa có quy hoạch trồng và chăm sóc một cách bài bản bởi cùng một giống dược liệu mà trồng ở những nơi khác nhau sẽ cho chất lượng dược liệu khác nhau.

Quy trình thu hái cũng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng dược liệu. Thu hái cái gì vào mùa nào, thời gian thu hái (buổi sáng, trưa, chiều, tối…) đều ảnh hưởng đến chất lượng các hoạt chất có trong dược liệu. Chẳng hạn như ngải cứu cần được thu hái vào buổi sáng ngày 5 tháng 5 âm lịch (Tết Đoan Ngọ) thì sẽ cho hoạt chất tốt nhất…

Chỉ sử dụng dược liệu đúng tiêu chuẩn. Ảnh: TM

Sau khi thu hái xong, cần chế biến và bảo quản đúng cách. Chế biến, bảo quản kịp thời mới không làm mất các hoạt chất có trong dược liệu. Ngược lại, nếu chế biến để lâu, bảo quản sai sẽ làm giảm hoạt chất. Chẳng hạn như các vị thuốc có chứa alkaloid (hạt mã tiền…) nếu bị nắng nóng nhiều, các alkaloid có trong dược liệu sẽ bị phá hủy. Vì vậy, thu hái xong cần phơi trong bóng râm (âm can) mới đảm bảo chất lượng.

Khâu bảo quản, chống mốc mọt cũng rất quan trọng. Để bảo quản có thể dùng một số hóa chất, trong đó có diêm sinh. Vậy dược liệu nào có thể xông diêm sinh, dược liệu nào không được xông cũng cần phải tuân theo quy chuẩn để đảm bảo chất lượng. Chẳng hạn như khung, quy, thục, dược… thì có thể xông diêm sinh. Ngược lại, cúc hoa, hạt sen... là những dược liệu tuyệt đối không được xông diêm sinh…

Sơ chế dược liệu nếu thực hiện không đúng sẽ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng dược liệu. Khâu chế biến cũng phải đúng quy định. Chẳng hạn như để sinh địa trở thành thục địa phải cửu chưng, cửu sái, có nghĩa là 9 lần đun, 9 lần phơi. Khi đun phải cho sa nhân, gừng thì dược liệu mới biến tính. Nếu làm không đúng quy trình, dược liệu không biến tính sẽ không còn tác dụng chữa bệnh, thậm chí thành chất độc. Vì vậy, tất cả các khâu từ chọn giống, chọn đất, trồng trọt, chăm bón đến thu hoạch, bảo quản, sơ chế, chế biến… đều ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng dược liệu.

Nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng dược liệu chưa đạt chuẩn hóa

Giống như thực phẩm, dược liệu mà trồng trên vùng đất bị ô nhiễm, nguồn nước tưới bị ô nhiễm thì các dược liệu này sẽ nhiễm các chất độc hại như các kim loại nặng (đồng, chì, măng-gan…) gây độc cho người sử dụng. Có thể bản thân dược liệu tốt nhưng vì đất trồng không tốt, nước tưới bị ô nhiễm… nên dược liệu tốt bị nhiễm chất độc. Ngoài ra, nếu đất nghèo chất dinh dưỡng sẽ làm cho hoạt chất trong dược liệu cũng bị nghèo theo.

Khâu bảo quản, chế biến không đúng cách làm cho dược liệu bị biến tính. Dược liệu đang có các hoạt chất chữa bệnh trở thành không có hoạt chất ấy nữa, có chất khác độc hại hoặc không có tác dụng trong điều trị. Chưa kể sự tồn dư các loại nấm mốc, mối mọt trên dược liệu sẽ gây bệnh cho người sử dụng.

Một số dược liệu bị sâu bệnh khiến người ta phải dùng hóa chất để diệt. Việc trừ sâu bệnh nếu không đúng quy định sẽ làm lưu lại các chất độc trên dược liệu.

Những hậu quả của việc sử dụng dược liệu chưa đạt chuẩn hóa: Gây tổn hại tới gan với các biểu hiện như kém ăn, mệt mỏi, vàng da, vàng mắt…; Gây hại nhu mô thận; Gây rối loạn tiêu hóa, sẽ bị đau bụng, đi ngoài, lúc táo lúc lỏng… Một số ít dược liệu còn gây ngộ độc thần kinh. Nếu dược liệu có asen, thủy ngân…- các kim loại này sẽ gây tổn hại đến các tế bào thần kinh với các biểu hiện như tiêu chảy, sốc, toan chuyển hóa, tiêu cơ vân, rối loạn nhịp tim, suy tim, thiếu máu, giảm bạch cầu, bệnh thần kinh ngoại biên... Các dược liệu bôi ngoài da có thể làm hỏng da, gây phồng rộp da, viêm da do thủy ngân 1, thủy ngân 2 như khinh phấn (thủy ngân 1) nếu đun lên, thủy ngân bị tách ra sẽ trở thành chất độc, còn nếu để hợp chất thì không độc.

Lời khuyên của thầy thuốc

Theo GS. Dương Trọng Hiếu, ở tầm vĩ mô, chúng ta cần có nghiên cứu bài bản lâu dài của Viện Dược liệu: thổ nhưỡng, chất đất, quy trình chăm bón, thu hái, bảo quản… theo đúng quy trình, đúng tiêu chuẩn quy định và được kiểm tra thường xuyên, kiểm định nghiêm ngặt. Cần tăng cường kiểm tra chất lượng dược liệu ở mọi khâu, kiểm tra đột xuất, xác suất, có các phương tiện kiểm tra hiện đại, đồng bộ, có các test nhanh để bảo vệ người tiêu dùng.

Đối với các nhà sản xuất, kêu gọi lương tâm, trách nhiệm của nhà sản xuất. Đề cao vai trò của Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng. Tẩy chay các dược liệu chưa đạt chuẩn hóa. Người dân nên lưu ý khi sử dụng dược liệu chữa bệnh:

Nên khám chữa bệnh ở những cơ sở y học cổ truyền có uy tín. Những người đã được đào tạo bài bản sẽ có trách nhiệm đối với các bệnh nhân của mình; Không nên sử dụng các loại dược liệu trôi nổi trên thị trường hoặc nghe theo lời mách bảo của người khác; Chỉ sử dụng các dược liệu đã được thẩm định, có nơi chịu trách nhiệm, không dùng tùy tiện, gặp đâu dùng đấy.

Mai Hương

Biện pháp tự nhiên điều trị chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích (IBS) đi kèm với các triệu chứng như đau bụng, chuột rút, đầy hơi, chất nhầy trong phân, không dung nạp thực phẩm, sút cân đột ngột, táo bón hoặc tiêu chảy. Trong hầu hết các trường hợp, thay đổi lối sống và chế độ ăn uống sẽ giúp cải thiện tình trạng trên. Ăn nhiều chất xơ giúp giảm các triệu chứng bệnh một cách hiệu quả. Ngoài ra, bạn không nên ăn thức ăn cay, nhiều dầu mỡ, rượu, chocolate và đồ uống chứa caffein như cà phê, soda.

Nếu bụng bị đầy hơi, bạn nên tránh xa các thực phẩm như các loại đậu, bắp cải, súp lơ và bông cải xanh. Không nên bỏ bữa, chia nhiều bữa nhỏ để ăn trong ngày sẽ giúp điều chỉnh chức năng của ruột. Ngoài ra, bạn cần lưu ý khi ăn các sản phẩm từ sữa. Dưới đây là một số phương pháp tự nhiên giúp khắc phục hội chứng ruột kích thích hiệu quả.

1. Hạt lanh

Một thìa hạt lanh cung cấp gần 3 gram chất xơ và chỉ 55 calo. Hạt lanh giàu chất béo omega-3, thêm hạt lanh vào món salad giúp cải thiện bệnh IBS.2.

2. Hạnh nhân

Hạnh nhân giàu magie và sắt. Do đó, ăn hạnh nhân hàng ngày rất tốt cho cơ thể, đây cũng là phương thuốc tự nhiên tốt nhất cho bệnh IBS.

3. Quả sung

Quả sung giàu chất xơ, có tác dụng hỗ trợ điều trị IBS.

4. Yến mạch

Yến mạch cũng là một nguồn cung cấp chất xơ tự nhiên. Một chén yến mạch cung cấp 16 gram chất xơ cho các lợi khuẩn. Yến mạch cũng chứa hợp chất chống viêm avenanthramide, khi kết hợp với beta-glucan sẽ giúp chống lại bệnh tim và bệnh tiểu đường. Đây là một trong những biện pháp tự nhiên điều trị IBS tốt nhất.

5. Quả mâm xôi đen

Quả mâm xôi đen đen giàu các chất chống oxy hóa. Một chén mâm xôi đen cung cấp 7,6 gram chất xơ, giúp ruột sản sinh butyrate, một loại axit béo có tác dụng giảm viêm trong cơ thể, chống nôn.

6. Quả việt quất

Việt quất giàu chất xơ, giúp tránh các khó chịu liên quan đến tiêu hóa. Một chén việt quất cung cấp 4 gram chất xơ, giúp ngăn ngừa tất cả các triệu chứng bệnh IBS.

7. Cùi dừa nạo

Bốn thìa cùi dừa nạo cung cấp 2,6 gram chất xơ. Ngoài ra, cùi dừa giàu axit béo bão hòa- axit lauric, giúp giảm viêm và chống lại các vi khuẩn có hại.

8. Hạt hướng dương

¼ chén hạt hướng dương chứa 200 calo và 3 gram chất xơ. Magie trong hạt hướng dương giúp tăng quá trình lipolysis, quá trình phân giải chất béo.

9. Chuối

Một quả chuối cỡ vừa chứa 105 calo và 3 gram chất xơ. Chuối cung cấp chất xơ prebiotic giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa. Đây là một trong những biện pháp khắc phục bệnh IBS tốt nhất.

10. Bột ca cao

Bột ca cao nguyên chất giúp chống lại IBS. Pha 2 thìa bột ca cao với nước ấm cho thêm 4 gram chất xơ. Tốt nhất là dùng bột ca cao chưa bị kiềm hóa.

11. Quả bơ

Quả bơ giàu chất béo không bão hòa đơn, rất tốt cho người muốn ăn kiêng. Bơ chứa 4,6 gram chất xơ, là lựa chọn tuyệt vời cho bệnh nhân IBS.

12. Đậu xanh

Đậu xanh sản sinh axit lactic giúp bảo vệ niêm mạc trong đường tiêu hóa. Đây cũng là “hàng rào” phòng vệ đầu tiên chống lại các vi khuẩn và các chất độc hại. Do đó, đậu xanh là một bài thuốc tự nhiên để điều trị các triệu chứng của IBS.

BS. Tuyết Mai

(Theo Boldsky)

Trị viêm phế quản mạn tính bằng mật ong

Để phối hợp với tân dược trong giai đoạn điều trị, phòng bệnh và chống tái phát bệnh viêm phế quản mạn tính, một trong những phương cách độc đáo của Đông y đó là sử dụng mật ong phối hợp với một vài dược liệu đơn giản, dễ kiếm, dễ tìm và rẻ tiền. Dưới đây xin được giới thiệu một số ví dụ điển hình để độc giả tham khảo và vận dụng khi cần thiết.

Bài 1: Bách bộ khô 120g, mật ong 150g. Bách bộ tán thành bột trộn với mật ong rồi đem hấp cách thủy trong 1 giờ, sau đó đem sấy khô, đựng trong lọ kín dùng dần. Công dụng: Tư bổ nhuận phế, thanh táo chỉ ho, dưỡng tâm an thần, dùng rất tốt cho người bị viêm phế quản mạn tính có ho khan, phiền táo, đại tiện bí kết, thần kinh suy nhược. Uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 10g với nước ấm.

Mật ong.

Bài 2: Hạt củ cải trắng 250g, quả lê 250g, ngó sen 250g, quất hồng 120g, đào nhân 120g, mật ong 500g. Các vị thuốc đem sắc kỹ lấy nước, cô đặc thành dạng cao rồi cho mật ong vào đảo đều, bảo quản trong lọ sành dùng dần. Công dụng: Nhuận phế hóa đàm, bổ thận nạp khí, chỉ khái bình suyễn. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10 - 20g.

Bài 3: Trứng gà 1 quả, mật ong 35g. Đun sôi mật ong bằng lửa nhỏ, cho thêm một chút nước rồi đập trứng vào nấu chín. Công dụng: Nhuận phế chỉ khái. Ăn mỗi ngày 1 lần.

Hạnh nhân.

Bài 4: Hạnh nhân 100g, tử uyển 100g, ma hoàng 30g, tô tử 60g, mật ong 250g, đường đỏ 300g. Ngâm 4 vị thuốc trong nước lạnh 1 giờ rồi đem sắc 2 lần, mỗi lần 30 phút, lọc lấy nước cô thành cao, trộn với mật ong, đường đỏ chưng cách thủy trong 2 giờ, đựng trong lọ kín dùng dần. Công dụng: Ôn hàn hóa đàm, thuận khí thư hung, lợi tâm phế, thông nhị tiện. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10g với nước ấm.

Bài 5: Nước ép ngó sen, gừng tươi, lê tươi, củ cải, mía tươi, đem trộn với mật ong rồi hấp cách thủy, uống tùy thích. Công dụng: Sinh tân dưỡng dịch, thanh nhiệt hóa đàm, dùng tốt cho người bị viêm phế quản mạn tính thể đàm nhiệt.

Ngó sen.

Bài 6: Vừng đen 250g, gừng tươi 120g, đường phèn 120g, mật ong 120g. Vừng đen sao chín sấy khô, tán bột rồi trộn với nước cốt gừng, mật ong và đường phèn đập vụn đem hấp chín, đựng trong lọ kín dùng dần. Công dụng: Nhuận phế vị, bổ can thận, chỉ khái bình suyễn. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20g.

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn

Bài thuốc tự nhiên giúp giảm cholesterol

Cả cholesterol và triglycerides hình thành và tích tụ nhiều trong cơ thể có thể dần dần gây hại cho sức khỏe, thậm chí, ngay cả khi cơ thể bạn sản sinh cholesterol để “tạo ra hormon, vitamin D và axit mật. Cholesterol từ thực phẩm có thể dẫn tới nguy cơ khi tích tụ tới mức báo động. Tích tụ cholesterol có thể gây xơ vữa động mạch. Một số người bị tình trạng do nguyên nhân di truyền. Những người khác tăng cholesterol có thể do tuổi tác. Dùng thuốc để điều trị tình trạng này có thể tăng gánh nặng lên gan cũng như thận. Vì vậy bạn nên dùng những bài thuốc tự nhiên để đối phó với tình trạng này.

Dưới đây là bài thuốc đơn giản có thể giúp bạn kiểm soát hàm lượng cholesterol trong cơ thể:

Lấy một quả bí đỏ vừa chín, cắt một lát nhỏ với trọng lượng khoảng 100g. Cho miếng bí vào máy xay và thêm 200ml. Trộn đều hỗn hợp này. Sau đó sử dụng hỗn hợp này hàng ngày, nửa giờ trước bữa sáng. Thực hiện liên tục trong 30 ngày, bạn sẽ thấy hiệu quả.

Ngoài ra, hạt bí đỏ giúp duy trì hàm lượng cholesterol tốt và xấu lành mạnh. Chúng chứa phytosterol, giúp kiểm soát hàm lượng cholesterol xấu. Phytosterol có thể khiến cơ thể giảm hấp thu cholesterol từ thực phẩm bạn ăn. Đó là lý do bạn nên ăn nửa chén hạt bí đỏ mỗi ngày. Hạt bí đỏ cũng chứa khoáng chất magiê. Loại khoáng chất này giúp kiểm soát huyết áp và ngăn ngừa những rối loạn như đột quỵ và đau tim.

BS Thu Vân

(Theo Univadis/ Boldsky)

Bài thuốc trị suy giãn tĩnh mạch chân

Suy giãn tĩnh mạch chân hay còn gọi là suy giãn tĩnh mạch chi dưới là tình trạng suy giảm chức năng, đưa máu trở về tim của hệ thống tĩnh mạch nằm ở vùng chân... Đông y gọi là chứng thanh xà độc, bởi nhìn bên ngoài khối tĩnh mạch ở bắp chân ngoằn nghèo giống như con rắn xanh.

Hình ảnh suy giãn tĩnh mạch.

Nguyên nhân do huyết ứ, khí trệ. Mạch máu lưu thông phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tư thế làm việc, môi trường ẩm thấp, béo bệu, rối loạn hormon, thoái hóa van tĩnh mạch do tuổi tác...

Biểu hiện: người bệnh xuất hiện các triệu chứng như cảm giác nhức mỏi, nặng chân, phù, tê bì, hay bị chuột rút về đêm...

Bài thuốc điều trị: Đương quy 20g, xích thược 20g, hồng hoa 15g, đào nhân 16g, xuyên khung 15g, sinh địa 15g, hoàng kỳ 12g, thục địa 10g, hòe hoa 20g, đan sâm 20g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liền trong 20-30 ngày là 1 liệu trình. Uống khi thuốc còn ấm, sau bữa ăn 30 phút.

Bài thuốc có tác dụng hoạt huyết, trục huyết ứ, chống viêm, thông kinh, lợi thấp, giảm đau, thanh nhiệt lương huyết, bổ âm, dưỡng huyết, làm chắc thành mạch, hành khí, lưu thông khí huyết đưa máu về tim. Ngoài ra, trong thời gian uống thuốc không ăn thức ăn cay nóng, khó tiêu, ngủ đủ nhu cầu, ăn nhiều rau củ quả. Công việc phải đứng lâu, ngồi lâu nên có thời gian giải lao để máu bớt ứ đọng, duy trì cân nặng, tập thể dục đều đặn và phù hợp.

ThS. Phạm Minh Dương

Ứng dụng bài thuốc huyết phủ trục ứ thang trên lâm sàng

Bài thuốc được nhiều tác giả nghiên cứu trên lâm sàng và bài thuốc này là bài thuốc phối hợp của bài Tứ vật đào hồng thang với Tứ nghịch tán, lại thêm cát cánh, ngưu tất.

Các công trình nghiên cứu

Nguyễn Minh Hà, Nguyễn Công Thực (Viện Y học cổ truyền Quân đội) đề tài: Đánh giá tác dụng làm giãn mạch và chống đông máu trên thỏ thực nghiệm của dịch hòa tan Viên nang Dưỡng tâm đan (bào chế dựa trên bài thuốc Huyết phủ trục ứ thang) cho kết quả: dịch hòa tan viên nang Dưỡng tâm đan 1,5% có tác dụng làm giãn mạch trên tai thỏ cô lập; dịch hòa tan viên nang Dưỡng tâm đan 1,5% có tác dụng chống đông máu invitro như: kéo dài thời gian Quick, thời gian APTT, thời gian thrombin và làm giảm độ ngưng tập tiểu cầu. Tác dụng giãn mạch và kháng đông của lô dùng viên nang dưỡng tâm đan là tương đương trên tất cả các chỉ tiêu nghiên cứu. Nghiên cứu cũng cho thấy bài thuốc Huyết phủ trục ứ thang không làm ảnh hưởng lên chức năng gan và thận của thỏ thực nghiệm.

Nhóm tác giả Lê Thị Bình, Lê Thanh Nhạn (Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam) và Lê Thị Kim Oanh (Viện Y dược học dân tộc TP.HCM)thực hiện nghiên cứu trên 30 bệnh nhân tuổi từ 18 - 75, điều trị tại Viện Y dược học dân tộc TP.HCM từ 8/2011 - 6/2012 nhằm đánh giá tác dụng điều trị suy tĩnh mạch mạn tính chi dưới trên lâm sàng của bài thuốc Huyết phủ trục ứ thang, đồng thời xác định tác dụng không mong muốn của bài thuốc này.

Sau khi cho 30 bệnh nhân dùng cao lỏng Huyết phủ trục ứ thang: ngày 1 chai / 3 lần uống trong ngày, uống khi no, liệu trình điều trị 30 ngày, kết quả cho thấy Huyết phủ trục ứ thang có tác dụng giảm bệnh suy tĩnh mạch mạn tính chi dưới, hiệu quả giảm đau, chuột rút, nặng mỏi, phù. Chỉ số cận lâm sàng về chức năng thận, gan, hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, glucose, cholesterol, tryglycerid, HDL-C (cholesterol tỉ trọng cao) và LDL-C (cholesterol tỉ trọng thấp), không thay đổi sau khi uống thuốc (p>0,05). Mạch, huyết áp không thay đổi trước và sau điều trị với p>0,05. Tác dụng không mong muốn chiếm tỉ lệ rất thấp, tiêu chảy (10%), đầy bụng (6,7%), buồn nôn (6,7%), tất cả đều hết ngay sau khi xử lý.

Đặng Minh Hằng, Trần Thị Phương Linh - Đại học Y Hà Nội 2007: nghiên cứu bài thuốc Huyết phủ trục ứ thang, thành phần gồm: đào nhân, hồng hoa, xuyên khung, đương quy, ngưu tất, sinh địa, xích thược, sài hồ, chỉ xác, cát canh, cam thảo. Liệu trình điều trị 30 ngày. Kết quả điều trị 30 bệnh nhân có đau thắt ngực do bệnh mạch vành, sau điều trị tác dụng làm giảm tần số cơn đau ngực sau điều trị đạt tỉ lệ 83,3%, tác dụng cải thiện thiếu máu cục bộ trên điện tâm đồ và điện tâm đồ gắng sức đạt tỉ lệ 53,3%, tác dụng giảm độ ngưng tập tiểu cầu sau điều trị có ý nghĩa thống kê với P<0,05.

Ngưu tất

Những tác dụng

Thiếu máu cục bộ cơ tim: một nghiên cứu báo cáo hiệu quả đến 89,3% khi sử dụng Huyết phủ trục ứ thang để điều trị bệnh nhân cao tuổi bị thiếu máu cục bộ tim. Trong số 84 bệnh nhân, nghiên cứu báo cáo cải thiện đáng kể trong 29 trường hợp, vừa phải cải thiện trong 46 trường hợp, và không có tác dụng trong 9 trường hợp. Thời gian từ 1 - 3 đợt điều trị.

Bài thuốc không làm ảnh hưởng lên chức năng gan và thận của thỏ thực nghiệm

Viêm tĩnh mạch: huyết phủ trục ứ thang chứng minh là có hiệu quả điều trị viêm tĩnh mạch. Ngoài công thức cơ bản, gia mẫu đơn bì,đã được bổ sung điều trị tấy đỏ và sưng liên quan đến huyết nhiệt; tam thất được thêm vào để kháng viêm; và huỳnh kỳ đã được bổ sung để bổ khí. Mỗi liệu trình điều trị là 7 ngày. Trong số 38 bệnh nhân, nghiên cứu báo cáo lợi ích đáng kể trong 8 trường hợp, cải thiện vừa phải trong 29 trường hợp, và không có hiệu lực trong 1 trường hợp.

Tai biến mạch máu não: lợi ích trong việc ngăn ngừa và điều trị đột quỵ thiếu máu cục bộ và đã được phối hợp với nhiều bài thuốc, bao gồm cả Huyết phủ trục ứ thang, Bổ dương hoàng ngũ thang, Tiểu tục mệnh thang. Các cơ chế của những tác dụng có lợi là do chống tăng cholesterol máu, chống oxy hóa, ngăn sự hình thành của các gốc tự do.

Xơ vữa động mạch não: 63 bệnh nhân điều trị với kết quả tốt bằng cách sử dụng Huyết phủ trục ứ thang phối hợp với châm cứu.

Thận trọng và chống chỉ định

Huyết phủ trục ứ thang là chống chỉ định trong thai kỳ, đang dùng thuốc chống đông (như aspirin, clopidogrel, warfarin, heparin…), người có tiền căn bệnh rối loạn đông máu, đang bị xuất huyết, loét dạ dày tá tràng, tiền căn xuất huyết não.

Thận trọng: nếu đang uống kháng sinh thì uống cách nhau 90 phút.

Khi dùng thuốc phải theo dõi có xuất huyết dưới da, chảy máu bất thường hay không.

Nếu sử dụng trong một thời gian kéo dài, thảo dược bổ huyết nên được bổ sung cho phù hợp.

Huyết phủ trục ứ thang: đào nhân 16g, ngưu tất 12g, hồng hoa 12g, cát cánh 6g, đương quy 12g, sài hồ 4g, sinh địa 12g, chỉ xác 8g, xuyên khung 6g, cam thảo 4g, xích thược 8g.

BS. PHẠM THỊ THANH